دکتر صادق حسنی - بهمن ماه 1403
ساختار فضایی شهری :
مفهوم ساختار فضایی به توصیف انتزاعی یا کلی توزیع پدیدهها در فضای جغرافیایی اشاره دارد. ساختار فضایی شهری نتیجة توزیع سکونت و فعالیت اقتصادی در فضا است که بهنوبهخود نتیجة فرایندهای طولانیمدت شامل ترجیحات محلی و سیاستهای عمومی است. توزیع فعالیتهای اقتصادی، گاهی فرم شهری نامیده میشود، مربوط به تعاملات شهری است. شکل و تعاملات باهم باعث ایجاد ساختار فضایی میشوند.
ساختار فضایی را میتوان تمرکز فضایی جمعیت و فعالیت تعریف کرد؛ برای مثال، تعداد و اهمیت مراکز در داخل شهر یا توزیع پدیدههایی نظیر توزیع فعالیت و تراکم جمعیت یا الگوهای قیمت زمین در فضای جغرافیایی میتوانند معرف ساختار فضایی باشند. در رابطه با فعالیت، ساختار فضایی آن به تمرکز اقتصادی وابسته است؛ بهویژه تجمع فعالیت به تشکیل مراکز اقتصادی و بنابراین به ظهور ساختارهای فضایی تکهستهای و چندهستهای منجر میشود.
ساختار فضایی شهری را میتوان الگوی توزیع فضایی فعالیتهای مختلف شهری تعریف کرد .
ساختار فضایی شهری دو بعد مورفولوژیکی و کارکردی دارد. توزیع جمعیت، اشتغال، کاربری اراضی و شبکة حملونقل و حجمهای ساختهشده، بعد مورفولوژیکی و جریان کالا، خدمات و تعاملات بین مردم و بین مردم و زیرساختها بعد کارکردی را نشان میدهند.
مفهوم، یک ساختار تکهستهای منعکسکنندة یک سیستم شهری با تمرکز شدید فعالیتهای اقتصادی و مشاغل در مرکز شهر است. ساختار فضایی چندهستهای درونشهری نیز نمایانگر خوشهبندی جمعیت و اشغال در یک ناحیة کلانشهری یا منطقة شهری است. از منظر مورفولوژیکی، ساختار چندهستهای به نوعی سازمان فضایی اشاره دارد که چندین مرکز مجاور در یک سیستم شهری قرار داشته باشند. از منظر کارکردی، ساختار چندهستهای ارتباط بین مراکز مختلف مانند جریانهای رفتوآمد روزانه و توان شبکههای تجاری را نشان میدهد.
ساختار فضایی یک شهر تأثیر مهمی بر کارایی اقتصادی و کیفیت محیط شهری دارد. ساختار فضایی ناکارآمد، بازارهای نیروی کار و مصرفکننده را به بازارهای ناکارای کوچکتر تقسیم میکند. این ساختار همچنین با افزایش غیرضروری فاصله بین مردم و مکانها، به بالارفتن هزینة مبادلات کمک میکند. یک ساختار فضایی ناکارآمد، طول شبکة زیرساخت شهر را افزایش میدهد و به این ترتیب، هزینة سرمایه و هزینة عملیاتی آن افزایش مییابد. از نقطهنظر زیستمحیطی، یک ساختار فضایی ناکارآمد، با افزایش زمان صرفشده بر حملونقل، افزایش آلودگی هوا و با کمک به گسترش غیرضروری مناطق شهری در
مکانهای طبیعی، کیفیت زندگی را کاهش میدهد.
دکتر صادق حسنی - بهمن ماه 1403
دیدگاه خود را بنویسید