دکتر صادق حسنی

مفهوم بوم شهر :

بوم‌شهرها مناطقی شهری هستند که با تمرکز بر پایداری محیطی، رفاه اجتماعی و دوام اقتصادی طراحی و ساخته‌ شده‌اند.

 مفهوم بوم‌شهر را نخستین‌بار ریچارد رجیستر  سال 1987 در کتاب Ecocity Berkeley: Building Cities for a Healthy Future معرفی کرد. در این دوره، عطف توجه به موضوع تعامل سازگار و مستمر زیست و فعالیت انسانی و محیط طبیعی، مفاهیم مشابه با ایده بوم‌شهر نظیر اکوپلیس ، شهر پایدار ، شهر بدون کربن، باغشهر ، شهر سبز  و شهر خودکفا در ادبیات شهرسازی جهان ارائه شد که هدف کلی این جنبش‌ها، ادغام نگرانی‌های زیست‌محیطی و توازن توسعه یک شهر در محدوده ظرفیت حمل سیستم بوم‌شناختی است. 

مفهوم بوم‌شهر در سال‌های اخیر به‌عنوان پاسخی به چالش‌های محیط‌زیستی و روند شهرنشینی مطرح شده‌ که بسیاری از شهرهای جهان با آن مواجه‌اند. بوم‌شهرها سه رکن هرم پایداری یعنی مسائل محیط‌زیستی، مسائل اقتصادی و مسائل اجتماعی را شامل می‌شوند، از تفاوت‌های بوم‌شهر با سایر نظریه‌های پایداری، اولویت‌بندی ارکان است. در بوم‌شهر، مسائل محیط‌زیستی مهم‌ترین مسئله بوده و سایر مسائل را احاطه می‌کند.

 بوم‌شهر، شهری دارای سلامت بوم‌شناسی (اکولوژیک) و در توازن با طبیعت است. این شهر از طریق حفظ حوزه‌های طبیعی، بهره‌وری انرژی، تناسب الگوهای زیستی در ترکیب با الگوهای حمل‌و‌نقل، استفاده از مصالح بومی و سایر اهداف پایداری ایجاد می‌شود.

 از اصلی‌ترین وجوه تمایز این شهر با سایر شهرها می‌توان به استفاده‌ حداکثری از شیوه‌های حمل‌و‌نقل پایدار نظیر دوچرخه‌سواری و پیاده‌مداری و توجه به محلات و نواحی با اختلاط کاربری در یک شبکه‌ چندمرکزی با حمل‌و‌نقل عمومی اشاره کرد که در ترکیب مناسب با فضاهای عمومی، عرصه‌های سبز و با رعایت اهداف میراث فرهنگی، مکانی جذاب را برای کار و زندگی فراهم می‌آورد.

بوم‌شهرها فضاهایی خودکفا، سالم از نظر زیست‌محیطی، حامی زیست‌بوم محلی و رفاه بشر و مصرف‌کننده به‌اندازه تولید خود هستند؛ در یک تصویر ایدئال این شهرها پسماند تولید نکرده و آلاینده‌های آزاد شده را جذب و پالایش می‌کنند.

 این شهرها با ادغام فناوری‌های نوآورانه، زیرساخت‌های سازگار با محیط‌ زیست و برنامه‌ریزی شهری مدبرانه، توسعه شهری پایدار را در اولویت قرار می‌دهند.

بوم‌شهرها با اتخاذ ساختمان‌های بهینه از نظر مصرف انرژی، فضاهای سبز، حمل‌ونقل عمومی کارآمد و منابع انرژی تجدیدپذیر، تلاش می‌کنند تا ردپای کربن خود را به حداقل برسانند و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. این امر نه‌تنها به مبارزه با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین کمک می‌کند، بلکه کیفیت آب‌وهوا را افزایش، تنوع زیستی را ارتقاء و عرصه زندگی سالم‌تری را برای ساکنان ایجاد می‌کند. 

می‌توان ؛

بوم‌شهرها را به‌عنوان الگویی برای نمایش چگونگی زیست هماهنگ میان سکونتگاه‌های انسانی و طبیعت، الهام‌بخش پذیرش گسترده‌تر شیوه‌های پایدار و کمک به رفاه کلی سیاره معرفی کرد.

دکتر صادق حسنی